Apse, vücutta doku içerisinde buluna her hangi bir yerde iltihap oluşmasına apse denir. Apse halk arasında çıban olarak da adlandırılır. Vücutta oluşan bazı mikropların irin yani iltihaplı akıntı yapıcı özelliği vardır. Bu tür mikroplar vücutta her hangi bir dokuda gelişirse geliştiği bölgede içi irin dolu boşluklar oluşturabilir. Apse bir tür iltihaptır. Apseyi diğer iltihaplardan ayrı tutan özellik oluştuğu bölgedeki dokunun eriyerek içinde cerahat toplanmalıdır. Yaralanma, damar bağlanması ya da damar tıkanıklığı nedeniyle bölgede ölü tabaka oluşur, ölü tabaka zamanla mikroorganizmalar ile dolar ve bölgede içi irin dolu bir boşluk meydana gelir. Apse iki türde gelişebilir;
1- Sıcak Apse: Sıcak apse yüksek ateşle birlikte seyreder. Ateşe eşlik eden, ağrı ve zonklama oluşur. Sıcak apse bazen bir bazen birkaç mikrop nedeniyle ortaya çıkabilir. Yani sıcak apsede sebep mikroorganizma varlığıdır. Sıcak apse belirtileri, vücut ısısında artış, ciltte kızarıklık, şişlik ve ağrı olarak sıralanabilir. Oluşan apsenin çevresi sert, orta kısmı ise yumuşak olur.
2-Soğuk Apse: Soğuk apse daha çok verem hastalığına bağlı olarak gelişebilir. El ile apseye dokunulduğunda her hangi bir sıcaklık ve ağrı hissi yoktur. Sıcak apsede olduğu gibi iltihap belirtileri soğuk apsede görülmez. Eğer apse nedeniyle ortaya çıkan şişlikte açılma oluşursa iltihap fark edilir. Soğuk apse iki türde ortaya çıkar. Bazen apse içinde irine neden olan mikropların varlığı söz konusu değildir. Apse harap doku parçacıklarından oluşur. Apsenin nedeni ve oluştuğu yer arasında her zaman bir ilişki söz konusu değildir. Örneğin bel omurlarında oluşan soğuk apse yani omurga veremi kasık apsesi ile birlikte ortaya çıkabilir.
Sıcak apse tedavisi genellikle cerrahi ile yapılır. Cerrahide apsenin oluştuğu yer açılarak içerisindeki iltihap yani irin boşaltılır. Ardından hastaya antibiyotik özellikli merhem ve antibiyotik ilaçlar reçete edilir. Bu sayede cerrahi gerçekleştirilen böle enfeksiyonlardan korunmuş olur.
Soğuk apse genellikle verem kaynaklı olduğu için tedaide verem ilaçları kullanılır. Ancak böbrek veremi gibi riskli durumlar söz konusu ise apsenin başka yerlere yayılmasını önlemek için cerrahi uygulanabilir.
Apse Nasıl Geçer?
Genellikle bakteri istilasına ilişkili bir tahriş neticesi dokularda meydana gelen bir olaydır. Apse kısmında, yükselen kan dolaşımından dolayı, doku aralarında, bol kadar sıvı/akışkan ve akyuvarlar toplanır. Hastada her geçen gün ölü akyuvarlar, bakteriler ve doku arasına sızmış olan sıvı/akışkan, iltihap ismi verilen birikintiyi oluşturur. Apse oluşumunun beden yüzeyinde ilk gösterdiği belirti, dokunulduğunda ağrıyan, katı, kırmızı bir bölge oluşumudur. Apse yerelleşmeye ve iltihap oluşmaya başlayınca, bu kırmızı bölge çok fazla belirgin şekil alır ve merkezi yumuşamaya başlar. Çoğunlukla, iltihap, direnci en az meydana gelen bölgeye ilerleme gösterir, bir çıkıntılı puan oluşturur. Yüzeydeki bir apse için direnci en az meydana gelen bölgeler deridir. Her geçen gün, apse patlar ve iltihap dışarı akar. Apse yerleşip iltihap oluşur oluşmaz o bölge yarılırsa ağrı ve vakanın ilerlemesi önlenmiş olur. İrin oluşmadan ve apse yerelleşmeden yarmak ya da iğneyle delmek gereksizdir, zira apse ilerlem
e gösterir. İki formülle apse gelişimi önlenebilir:
Antibiyotik kullanmak ya da o alanda kan akımını artırmak için apse sahasını dinlendirmek ve sıcaklığı fazla tutmak gerekir. Isı sağlamak için önceden lapa kullanılırdı, fakat bunun tesiri çok fazla kısadır ve bölgeyi çok fazla ıslak olarak kalmasına neden olur. En iyisi, minik bir apsede bile, hekimin fikrini almaktır. Patlayıp akan apse, akıntının meydana geldiği bölgenin kuru tutulabildiği hallerde, çok fazla hızlı iyileşir. Akan apsenin üstünü temiz, kuru gazlı bezle kapatmak ve bu gazlı bezi sıkça değişmek gerektir.
Bazı Apse Çeşitleri:
- Perianal Apse Türü: Anorektal abseler, sık görülürler. Sebep çoğunlukla anal bezlerdeki enfeksiyondur. En sık perianal bölgeye yerleşir. Bununla birlikte kimi zaman bartolin bezi absesi, enfekte sebase kist, pilonidal abse, prostatit… vb. enfeksiyonlar da anorektal boşluklara ilerleyip apse oluşumuna sebep olabilir. Anorektal abselerde nedensiz ateş olur. İskiorektal ve perianal abselerde haricen kırmızılık görülür. Kitle palpe edilebilir (rektal tuşede). Bununla birlikte hapşırma, öksürme ve oturma ile yükselen ağrı vardır.
- At Nalı Şeklinde Apse: Enfeksiyon posterior orta hattaki bir anal bezden dolayı oluşur. Iskiorektal fossaya geçer ve her 2 tarafta, bilateral perianal yakıntılara sebep olur.
- Supralevatör Abse: Tanısı kolay değil olduğundan, önem arzeder. Hastadaki bir belirti, nedeni meçhul ateştir. Vajinal ve rektal tuşede hassaslık ve fluktuasyon verici bir kitle tesbit edilebilir.
- İntersfinkterik Abse: Rektum etrafında künt bir ağrı vardır. Şiş ve endürasyon tesbit edilemez. Rektal tuşede narin ve hassas bir kitle tesbit edilebilir.
Apse Tedavi Yöntemleri:
Vücudun iç organlarındaki apseleri, yalnızca profesyonel hekimler çıkarabilirler ve tedavi için hasta kişi birey bu konuyla alakalı profesyonel bir hekime gitmelidir. Diş apselerine bir diş doktorunun müdahalesi lazımdır. Cilde yakın durumda meydana gelen apselere gelince:
Bunlar şu an için küçücük bir sivilce ya da kan çıbanı biçimde iken bol tentürdiyot sürmek lazımdır. Eğer belirli bir zaman nihayetinde büyümüş ise kaynar su içine batırılmış bir bezin suyunu sıkıp üst bölümüne belirli bir zaman alkol serperek çıban üst bölümüne pansuman yapılmalıdır. Bu tedbirlerle apse iyi olabilir.
